Author: brittk

Kategorier
Aktuelt: Fagleg

Bergenseren – eit talerøyr for Byrådet?

Forside Bergenseren nr. 3 - 2005 BILDE: BERGEN KOMMUNE, SEKSJON INFORMASJON

Bergen kommune si informasjonsavis, Bergenseren, er eit organ som skal sørgje for at innbyggjarar i Bergen får relevant og nødvendig informasjon om kommunale tenestetilbod. Informasjonsapparatet skal vere nøytralt og ikkje partipolitisk farga. Men den siste tida har informasjonsavisa motteke kritikk frå ulike hald for å vere nettopp dette.

31. januar i år går Harald Schelderup ut i BA (Bergensavisen) og kritiserer byrådet for å drive høgrepropaganda i Bergen kommune si informasjonsavis, Bergenseren. Schelderup legg vekt på kor viktig det er at informasjonen her er faktabasert og partipolitisk nøytral. Han syner til siste nummer av Bergenseren, der han meiner byrådet driv partipolitisk propaganda: «Utgaven er preget av at de syv byrådene får drive partipolitisk agitasjon og fremme et glansbilde av Bergen», seier AP-leiaren.

I den aktuelle utgåva av Bergenseren vert ikkje dei særs aktuelle sakane som gjeld forfallet av bergenskulane og stenginga av alle barne- og ungdomsskulane løyva eit ord, og dei drøftar heller ikkje mangelen på sjukeheimsplassar. Dette er, meiner Schelderup to store sakar som har fått mykje medieomtale i det siste, og han er forbausa over at ikkje det offentlege informasjonsorganet til kommunen tek dette opp.  Spalteplassen hevder han vert nytta av byrådsleder Monica Mæland og finansbyråd Liv Røssland til å, uimotsagt, få kritisere regjeringa, og syner til den aktuelle utgåva av informasjonsavisa der byrådsleiaren og alle byrådane hennar har fått komme til orde.

Snikvalkamp i informajonsavis

BA har 2. februar ein leiar på trykk der dei viser til Harald Schelderup sin kritikk av Bergenseren. BA peikar på leiarplass på misforholdet mellom det at redaktøren i Bergenseren (informasjonsdirektør i kommunen) legg vekt på at dei vil syne fram tilsette og tenestene i Bergen kommune, ikkje politikarane, og det at den siste utgåva av informasjonsavisa fungerer som eit ukritisk talerøyr for byrådet. BA legg vekt på at det ikkje er unaturleg at Byrådet vert intervjua om det kommunale budsjettet, heller tvert om. Det både Harald Schelderup og BA på leiarplass reagerer på er at byrådane får, utan at nokon tek til motmæle, leggje fram sin viktigaste sak i ei nøytral informasjonsavis frå kommunen. Dette luktar valkamp og partipolitikk, skriv BA.

Eit fritt og uavhengig organ?

5. februar tek informasjonsdirektør, Eva Hille, til motmæle i BA, og avviser at det er noko hald i påstandane frå opposisjonen. Ho meiner sjølv Bergenseren forsøker å informere nøytralt, og legg vekt på at som informasjonsavis for ein organisasjon kan Bergenseren aldri oppfylle dei same kriteria som ein forventar av ei fri og uavhengig presse.

Odd E. Rambøl, vararepresentant til bystyret for Ap, svarar Hille i eit innlegg på trykk i BA, den 11. februar. Han meiner det vert feil å nytte omgrepet «organisasjon» om Bergen kommune fordi det gjev assosiasjonar til organisasjonar som Røde kors, idrettslag mfl., som er stadar der menneske med felles målsetjingar og verdiar samlast for å verkeleggjere desse. Ein kommune, styrt av eit kommunestyre, peikar Rambøl på, er samansett av menneske med ulike verdiar og målsetjingar, og med store usemjer i korleis måla skal realiserast. Informasjonsavisa for kommunen må difor synleggjere desse ulike politiske oppfatningane.

«Det er en misforståelse å tro at man er «nøytral» dersom man bare gjengir vedtakene byrådspartiene har vedtatt – og lar det bli med det.», skriv Rambøl. Han meiner Bergenseren må ha som mål å skildre meir balansert kva som faktisk skjer i politikken i Bergen, og gje informasjon ikkje berre om vedtaka, men og om prosessen som førte til desse, og om alternative moglege avgjersler. Og her ligg ei primær oppgåve for eit informasjonsorgan meiner Rambøl: Å gje folk kunnskap nok til å sjølve kunne vurdere den informasjonen som vert gjeve dei. Slik sikrar ein demokrati.

Kjelder: BA 31.01.2012, BA 02.02.2012, BA 05.02.2012, BA 11.02.2012. (Alle utgåvene er tilgjengelege hjå A-tekst)

Fagprat: Vitalisme hjå Hans E. Kinck

Entusiastisk nordist. (Foto: Marie Hofseth Christensen)

Det skjer mykje spennande på lesesalen for nordisk-studentar i 4. etasje på HF-bygget. Her flikkar nokre med dialektprøvar, andre føretek ny-lesingar av Tarjei Vesaas eller Nordahl Grieg. Nokre sit med sosiolingvistiske analysar, andre les essays eller poesi. Det samanliknast, vurderast og analyserast. Nokre undersøker stortingsmeldingar for norskfaget, medan andre studerer gamle norrøne tekstar. Her er mykje snadder for den som er glad i språk og litteratur. Mitt oppdrag er å skrive om kva ein nordist eigentleg held på med, og målet er å komme i kontakt med ein av desse flittige maurane.

I sofakroken utanfor lesesalen hukar eg tak i ein av dei. Ho heiter Marte Rastad, og rykta på huset seier at ho er nordiststudentane sin fremste ekspert på Hans E. Kinck (1865 – 1926). Vitalismen (red: filosofisk/litterær teori som fokuserer på livskrafta i menneske, framfor fysikalske og kjemiske element) tyt visstnok ut frå sidene hjå både Kinck og Rastad, og eg har høyrt noko prat om ei slags fele, men kva er det Rastad som er på sitt siste semester på masterprogrammet i nordisk språk og litteratur eigentleg held på med?

 

–          Du har valt tekstar av Hans E. Kinck som utgangspunkt for masteroppgåva di, Marte.  Kan du fortelje litt om han? Kva er det for ein kar?

 

–          Kinck er kanskje den største av Norge sine novelleforfattarar. Han har skrive drama og romanar, men det er heilt klart med novellene sine han utmerkar seg. Han kan òg seiast å vere den som introduserte den moderne novellesjangeren i Norge. Han braut ut av ein slags gammal novelletradisjon og gjekk over i noko nytt, over i noko moderne.

 

–          Kva bestod dette skiftet i? Kva endra seg i novellesjangeren med Kinck?

 

–          Nei, det ein tydeleg kan sjå er ein overgang til ein mindre fast struktur i novellene. Forma vert friare, så å seie. Kort fortalt får ein ei novelleform som er meir opptatt av subjektet eller individet.  Medan ein på 1800-talet skreiv noveller som gjerne la fram ei samfunnsnorm, ein klår moral, eller eit plot sentrert kring ytre handling, byrja mellom anna Kinck seint på 1800-talet/tidleg 1900-talet å verte opptatt av å undersøke individet og dei psykiske særdraga ved det.

 

–          For dette hadde ein ikkje vore særleg opptatt av tidlegare?

 

 –          Nei. Fokuset på enkeltmennesket er noko av det nye i det litteraturen gjekk over i det moderne.

 

–          Eg lyt vere litt individfokusert sjølv. Kva står eigentleg den e-en i Hans E. Kinck for?

 

–          Du, den står for Ernst.

 

 –          Jaha. Er det meir å seie om det?

 

–          Nei, eigentleg ikkje. Eg kjem ikkje til å kalle opp barnet mitt etter Hans eller Ernst, liksom. Men kanskje etter ein karakter i novellene. Kanskje Torstein.

 

 –          Eit staut norsk namn. Men du, medan me er inne på namn. Eg høyrer du uttalar namnet som /Kjink/. Eg gjekk i villreie ganske lenge og kalla han /Kink/. Er det ein ærleg feil, tykkjer du?

 

–          Altså, det uttalast /Kjink/, det er det korrekte. Men det er fort å gå i den fella. Eg trur at når ungdommen i dag seier /Kink/ botnar det i frykt for pallatalisering. Det er det same når folk seier /Olav Kyrres gate/, i staden for /Olav Kjyrres gate/, som det jo eigentleg heiter.

 

–          Frykta for pallatalisering. Det lyder som noko Dagbladet kan tene store pengar på.

 

–          Ja. Hehe. Men det er altså ingen grunn til å frykte det i Kinck sitt tilfelle.

 

–          Melding oppfatta. Men, Marte, du skriv altså om Kinck sine noveller. Kan du seie noko meir om kva det er du undersøker i desse tekstane?

 

–        Eg vil fyrst og fremst setje fokus på Kinck som novelleforfattar. Slik eg ser det bør akademia hefte seg meir med han. Det eg har merka meg er at samstundes som Kinck er blant dei største, om ikkje den største, novelleforfattaren i Norge, er det besynderleg få som har arbeida med tekstane hans. Dei fleste akademiske arbeid på Kinck sine tekstar er skrivne før 1970-talet. Det faktum i seg sjølv gjer det viktig å foreta nye lesingar av tekstane hans, ikkje minst sidan ein dei siste 40-åra har fått mange nye måtar å lese tekst på. Vitalismen og vitalistisk teori som eg nyttar meg av er døme på teori som ikkje er vorte nytta på Kinck sine noveller tidlegare. På grunn av at vitalismen har det ein kan kalle ideologiske band til nazismen, har ein ikkje hatt tradisjon for å undersøkje tekstar vitalistisk før dei siste tiåra.

 

–          Ideologiske band til nazismen, det høyres jo ikkje veldig bra ut.

 

–          Det er sjølvsagt ikkje slik at vitalismen er nazistisk. Men problemet botnar i at nazistane tok tak i vitalismen og forsøkte å bruke den for å fremje sin eigen ideologi.

 

–          Men no er det altso «stovereint» å nytte seg av denne teorien og vitalismen som litterær retning att?

 

–          Ja, absolutt.

 

Marte fortel at medan tidlegare Kinck-forsking har tatt for seg fleire av dei emna som er typiske for vitalismeforskinga, har ingen så vidt ho veit knyta desse til vitalismen før. Ho meiner ein har oversett Kinck i vitalismeforskinga i Norge. Flaggermusvinger, Kinck si novellesamling frå 1895, som er teksten ho undersøker i masteroppgåva si, syner i fylgje Marte akkurat dette.

 

–          Vitalismen er ekstremt tydeleg i  desse tekstane til Kinck. Det er difor eg tek utgangspunkt i nettopp denne boka og undersøker vitalistiske perspektiv i den.

 

–          Kan du forklare litt nærmare kva du meiner med «vitalistiske perspektiv»?

 

–          Ja, fela er eit slikt påfallande tydeleg vitalistisk motiv hjå Kinck. Fleire av personane i novellene speler feler. Men det er og snakk om feler i samanhengar der menneske skildrar sitt forhold til naturen. Dei kan oppleve feletonar der ute.  Dei seier til dømes ting som at: «Det let ei fele i ville skogen». Her er det ikkje snakk om at det er ein som faktisk står og speler fele, det er noko som kjem innanfrå, eit bilete på ei livskraft eller livsangst i menneske. Felemotivet illustrerer det markante skiljet mellom natur og kultur. Med natur meinast då både den fysiske naturen, men og naturen inne i mennesket; drifter, seksuallyst, irrasjonelle og ukontrollerte handlingar. Dette er typisk vitalistisk. Fela er jo eit musikkinstrument, og måten ein speler på fela i novellene er i tråd med eit vitalistisk kunstideal.

 

–          Vilt og hemningslaust?

 

–          Ja, og improvisatorisk og ukontrollert.

 

Marte leverer masteroppgåva si i mai, men har so langt ikkje tenkt så mykje på kva ho vil gjere med materialet sitt etter det. Ho seier ho nett no kjenner seg litt nedgrave i stoffet og har endå ikkje fått reflektere så mykje over kva ho skal gjere etterpå.

 

–          Eg har veldig sansen for at ein kan gjere det ein skriv master om tilgjengeleg for folk. Det er jo over eit år med arbeid, og det er synd dersom det berre skal renne ut i ingenting og verte gløymt. Samtidig so vil ein jo gjennom å gjere ei slik oppgåve tilgjengeleg og relevant krevje ei veldig nedskjering i prosjektet, tenkjer eg. Eg trur nok eigentleg eg kjem til å klappe saman og seie takk for meg og gjere noko anna.

 

–          Men du skal leggje ut oppgåva di i den store kunnskapsbasen, BORA (Bergen Open Research Archive)?

 

 –          Me får sjå. Eller, jo, forresten eg skal det.

 

Då er det berre å fylgje med i BORA mot slutten av april: http://www.uw.uib.no/bora/

For meir lesestoff om vitalismen sjå Eirik Vassenden (Ein av dei i Norge som har arbeida mest med vitalismen) sin introduksjon her: http://www.uib.no/sevu/fp-dag/2009/materiell/VassendenNorsk_vitalisme.pdf

For meir informasjon om Hans E. Kinck: http://snl.no/.nbl_biografi/Hans_E_Kinck/utdypning

Kategorier
Ymse informasjon

UiB-student i harnisk over forslag frå Utdanningsdirektoratet

Utdanningsdirektoratet kom denne veka med framlegg til ei revidering av Læreplanen for Norskfaget. Framlegget går hovudsakleg ut på å innføre lågare kompetansekrav i sidemål, samstundes som ein fjernar karaktersetjinga i denne delen av norskfaget. Praktinf-student Britt Kristin Ese, er i harnisk over forslaget som både bryt med norsk språkpolitikk og sunn fornuft. «Ei slik svekking av nynorsken som denne eventuelle endringa vil innebere er ikkje berre ei motarbeiding av eit ynskje om språkleg mangfald, men eit angrep på den norske kulturarva og ei ulukke for heile norskfaget og det norske språksamfunnet.» Ese peikar på at regjeringspartia gjekk til val med lovnad om å styrke nynorsken, og ser ikkje bort frå at det kan verte snakk om eit søksmål retta mot regjeringspartia, men òg mot opposisjonspartia, som har vore like delaktige i å presse fram dette framlegget. Ho viser til Utdanningsdirektoratet sitt framlegg «Styrking av skriftleg hovudmål, svekking av sidemål og endring av vurderingsordningane i norskfaget i samband med revisjonen av læreplanen i norsk», som i fylgje Ese ikkje byggjer på grundig forsking, men på synsing og ei frykt for å ta upopulære avgjersler.